Auditeren in het Speciaal Basisonderwijs. Is dat wel zo speciaal?
Wanneer je “Door de ogen van de auditor” kijkt, is het auditeren in het Speciaal Basisonderwijs misschien wel niet zo speciaal. Ook het SBO valt onder de verantwoordelijkheid van de inspectie voor het primair onderwijs en heeft dezelfde wettelijke kaders.
De nuances die er zijn, liggen onder anderen op het gebied van de specifieke aandacht voor de ondersteuningsbehoeften, het ontwikkelingsperspectiefplan (het OPP), terugstroom of doorstroommogelijkheden naar het regulier (voortgezet) onderwijs en een andere waardering van de leerresultaten.
Juist op een SBO school is het van essentieel belang dat de leerlingenpopulatie goed in beeld is en dat er beredeneerd kan worden uitgelegd waarom bepaalde keuzes worden gemaakt. Tot dusver niets speciaals.
Maar nu door een andere bril.... Als kwaliteitscoördinator binnen het SBO en auditor beleef ik het vakmanschap van de leerkracht van heel dichtbij. Ik zie hoe het dagelijks afstemmen op de leerlingen topsport is. En ook al staat de structuur van je klassenmanagement als een huis, dan nog weet je nooit hoe je dag zal verlopen. Hoe heeft de leerling geslapen? Was de taxi op tijd? Allemaal factoren die van invloed zijn op het verloop van de dag.
Als auditor realiseren wij ons misschien niet altijd dat het je veilig voelen op school onder druk heeft gestaan voor veel leerlingen binnen het SBO. In deze tijd, waarbij er wordt gestreefd naar inclusief onderwijs, krijgen scholen vaak de opdracht om de overstap naar een ander type onderwijs nog even uit te stellen. Om toch nog een andere interventie in te zetten. Samenwerkingsverbanden geven een Toelaatbaarheidsverklaring niet zomaar af en stellen, terecht, kritische vragen aan de verwijzende school. En hoe terecht het ook is dat er “aan de voorkant” een kritisch gesprek plaats vindt, men lijkt wel eens te vergeten dat achter ieder dossier een kind, een gezin en een verhaal schuilgaat.
Met regelmaat krijg ik ouders bij mij aan tafel voor een intakegesprek die graag jaren eerder al hadden gezien dat hun kind de overstap had gemaakt naar een ander type onderwijs. Hun kind is afgehaakt, het vertrouwen in leerkrachten verloren, zoet gehouden met tekenopdrachten of met LEGO, geparkeerd bij de directeur of intern begeleider zodat het onderwijs in de klas door kon gaan en heeft aan alles gevoeld dat het “ingewikkeld” was. Deze leerlingen zijn op de basisschool geobserveerd, er is over ze gesproken en ze hoorden er niet volledig bij.
Vaak stromen deze leerlingen relatief laat in binnen het SBO, te weten in de groepen 5 en 6 met leerachterstanden die conform het functioneringsniveau van midden of eind groep 3 zijn. Dit is overigens ook van grote invloed op de opbrengsten binnen het SBO, maar dat terzijde.
En dan kom jij, als auditor een SBO school binnen, een klas binnen. Je gaat achterin het lokaal zitten met je notitieboek, een pen of je laptop. De eerste leerlingen hebben je gelijk gespot. “Kom je voor mij juf?” En ook al heeft de leerkracht al uitgelegd dat er iemand komt kijken en dat diegene voor de leerkracht komt, het doet iets met de groep. De vaste routines zijn opeens anders. De veiligheid staat onder druk. De leerling die het te spannend vindt, duikt onder de tafel en komt niet tot werken. Een andere leerling stuitert nog net iets harder op zijn of haar stoel. En de leerkracht staat ondertussen met het zweet op de rug zijn of haar best te doen om op OP3 een mooie voldoende te halen.
Ik gun het iedere leerkracht in het SBO dat de auditor zich bewust is dat auditeren in het SBO voor de leerlingen wèl heel speciaal is. Je loopt het risico dat je onveiligheid met je meebrengt. Ik gun het de leerlingen dat de auditor zichtbaar en benaderbaar is.
Ik gun het de leerkracht dat de auditor een nagesprek aftrapt door de leerkracht te vragen naar de populatie van de groep en wat de populatie aan pedagogische en didactische vaardigheden van de leerkracht vraagt. Je bent namelijk niet zomaar leerkracht binnen het SBO, dat word je vanuit je overtuiging om het verschil te maken voor een doelgroep die het zo nodig heeft.
Verbinding, waardering en veiligheid is voor deze doelgroep kernvoorwaarde. Dus is auditeren in het Speciaal Basisonderwijs speciaal? Ja, ik denk van wel!
Janneke van der Hoek, kwaliteitscoördinator SBO en auditor
